Pişik özellikle yeni doğan bebeklerde en fazla karşılaşılan durumların başında gelirken, günümüzde her yaşta olan bireylerde görülebilecek bir hastalık türüdür. Özellikle havaların oldukça sıcak olması nedeniyle meydana gelen aşırı terlemenin etkisiyle gelişen pişik, ciltte sürtünmelerin yoğun olduğu bölgelerde görülebilirken aynı zaman da cildi hassas olan, aşırı kiloya sahip olan ve yatağa bağımlı olan hasta bireylerde sıklıkla görülebilen bir cilt hastalığıdır. Pişik tedavi edilmediği durumlarda bireylerin ciltlerinde açık yaralara neden olabilecek bir hastalıktır.
Pişik Nedir?
Tıp alanında amonyak dermatitti olarak adlandırılan pişik, cinsel organların dış kenarlarında, kasık bölgelerinde ve özellikle popoda meydana gelen tahriş nedeniyle oluşarak rahatsızlık veren bir cilt hastalığıdır. Normal durumlarda bireylerin altında idrardaki amonyağın farklı türevi olarak bulunabilen bir durum olsa da ürenin cildi tahriş edebilecek herhangi bir özelliği bulunmamaktadır. Bu durum bebeklerin altlarını sürekli olarak ıslatması ve buna bağlı olarak sürekli olarak değiştirilmesi idrarın uzun süre boyunca altında kalmasını engellediği için pişiği belirli seviyede engellemiş olur. Ancak bebeklerin altlarının sürekli olarak değiştirilmediği ya da idrarların uzun süre boyunca ciltlerde kalması durumunda bakteriler bebeklerin bezlerinde bulunan üreyi direkt olarak amonyağa dönüştürebilir.
Dönüşüm sonrasında meydana gelen amonyak da bebeğin ciddi şekilde cildini tahriş etmesine neden olur. Günümüzde CANDİDA ALBİCANS olarak adlandırılan mantar türlerinden biridir ve ürenin amonyağa dönüştürülmesinde en etkili etken olarak bilinir. CANDİDA mantarı idrar ve dışkıyı besin kaynağı olarak kullanmaktadır. Sıcak ve nemli olan bölgelerde mantarların çoğalması için en önemli etken olarak kabul edilir ve bu sayede çoğalma gerçekleştirir.
Pişik Nasıl Anlaşılır?
Her bireyin cilt yüzeylerinde cildi diğer dış etkenlerden koruması amacıyla ince ama etkili bir yağ tabakası bulunur. Bu yağ tabakası özellikle amonyak yağ tabakasının koruma etkisini ortadan kaldırması sonucunda cilt yüzeylerinde tahrişin oluşumuna olanak tanır. Bu bölgeler özellikle kalça, genital organ bölgesi ve kasık alanları olurken aynı zamanda bölgelerde kırmızı renkte ve ıslak bir görünüme sahiptir. Bu bölgelerdeki alt bezlerin tene temas ettiği bölgelerde meydana gelir. Oldukça ince bir yağ tabakası olan bölgeler en kolay tahriş olan bölgelerdir.
Pişik ilk olarak hafif kabarıklık olan ve kızarmaya başlayan bölgelerde ortaya çıkarken bu aşamadan sonra tahrişlerin oluşumu başlayarak ilerleyen dönemlerde kabarcıklar ve küçük şişlikler meydana gelir. Bu küçük şişliklerin iç kısımlarında su dolu iken bu bölgeler oldukça acı veren durumlara neden olabilir. Meydana gelen pişik bölgelerinde önlem alınmazsa direkt olarak enfekte olarak derilerde döküntülere neden olur. Döküntü sonrasında bölgede genellikle parlak kırmızı renge sahip alanlar ortaya çıkar.
Pişik durumları 9 ay ile 12 aylık bebeklerde en fazla görüle cilt hastalığı olmasının yanı sıra özellikle anüs bölgesinde başlayarak erkek bebeklerde kasık bölgelerinde, penis etrafında ve testis bölgesinde görülür. Kız bebeklerinde ise genellikle büyük dudakların üst kısımlarındaki alanlarda kızarıklıklar görülmeye başlar. Kabarmaya başlayan bölgelerde en fazla dikkat çeken durum ise batma, kaşıntı ve yanma gibi durumlar olması nedeniyle bebekler sürekli olarak ağlama nöbetleri içinde olmalarına neden olur.
Pişik Nedenleri Nelerdir?
Pişik hem bebeklerde hem de yetişkinlerde görülebilen bir durumdur. Bu nedenle yetişkinlerde ve bebeklerde pişiğe neden olabilecek durumlar farklıdır.
Bebeklerde Pişik Nedenleri:
- Bebeklerin altlarını temizleme sırasında kullanılan temizlik ürünleri ve ıslak mendiller bebeklerin alt kısımlarının pişik olmasına neden olabilir.
- Özellikle bebekler ishal dönemlerinde sürekli olarak sık dışkıya çıkması ve idrar yolları nedeniyle pişik oluşumunu kolaylaştıran en önemli nedendir.
- Bebeklerin bezlerinin normalden daha geç değiştirilmesi ve sık değiştirilmeme durumlarında bebeklerin bezlerinde bakterilerin çoğalmasına neden olur ve pişik oluşumu için ortam oluşur.
- Anne sütü sonrasında ek besin ya da mamayla beslenen bebeklerin idrar ve dışkılarında PH seviyelerinin değişiklik göstermesine neden olur. Bu da direkt olarak pişik oluşumunu etkiler.
- Farklı hastalıkların tedavilerinde kullanılan antibiyotikler, bebeklerin diş çıkarmaya başladığı dönemler ve egzama gibi farklı rahatsızlıklar pişiklere neden olabilir.
- Kalıtsak hastalıkların yanı sıra bebeklerde çinko seviyelerinin yetersiz kalma durumları da bebeklerde pişik oluşumunu etkileyen durumlardır.
Yetişkinlerde Pişik Nedenleri:
- Özellikle zayıf bağışıklık sistemine sahip yetişkin bireylerde mantar enfeksiyonları görülür. Vajinal ve kasık bölgesinde meydana gelen pişiğin en önemli nedeni zayıf bağışıklık sistemidir.
- Cerrahi müdahaleler, hijyen kurallarına yeterli kadar uyulmaması ve bakteri gibi durumlar yetişkinlerde pişiğe neden olabilecek durumlardır.
- Vajinal ve kasık bölgesinde meydana gelen enfeksiyonlar, viral nedeniyle meydana gelen bölgesel döküntüler pişiğe neden olur.
Pişik Nasıl Engellenir?
Pişik oluşumunu engellemenin en temel yolu hijyen konusunda yeterli tedbirlerin alınmasıdır. Özellikle bebeklerde bezin bağlandığı alanların oldukça kuru, temiz ve serin olması son derece önemlidir. Bebeklerde bezlenen bölgelerin sıklıkla temizlenmesi gerekirken aynı zaman da bol miktarda hava alması pişiği engeller. Bebeklerin altlarının değiştirilmesinden sonra 15 dakika boyunca yeni bez takılmadan önce hava alması sağlanmalı ve bel bölgelerini fazla sıkmadan havanın girebileceği şekilde bağlanması son derece önemlidir.
Bebeklerin yaş durumlarına göre ve kilolarına göre bez tercih edilmesi pişiği engelleyebilmektedir. Bunun yanı sıra bebeklerin alt kısımlarının temizlenmesi sırasında ılık su ile ıslatılmış pamukla temizlenmesi de son derece önemlidir. Kimyasal madde ya da parfüm olmayan sabun kullanılarak dışkı bölgeleri temizlen dirilmelidir. Ayrıca su kullanımı ve kurutulması da gerekmektedir. Havlu oldukça yumuşak olmalı ve alt bölgelerinin güzelce kurutulduktan sonra havalandırılması gerekmektedir. Kıyafetler ciltlerin nefes almasını sağlayan en önemli etkendir. Bebeklerin su tüketimi de yeterli seviyede olmalıdır. Emzirme dönemlerinde olan annelerin antibiyotik ilaçlarının kullanımına dikkat etmesi gerekir. Aksi durumlarda bebeklerin pişik olmasına neden olarak pişik oluşumunu da engelleyemez.
Pişik Nasıl Geçer?
Bireylerde ya da bebeklerde pişik olan alanların temizlik açısından son derece dikkat edilmesi ve o bölgenin kuru olması son derece önemledir. Temiz ve kuru olması pişiğin hızlı bir şekilde iyileşmesini sağlayacaktır. Tahriş olan bölgelere ise çinko bulunan krem ya da losylonlar kullanabilirsiniz. Ancak uygulanan tedavi sonrasında bölgelerde herhangi bir iyileşme etkisinin olmaması durumlarında geç kalmadan direkt olarak doktora başvurulması önemlidir. Doktorlar tarafından önerilebilecek krem ya da ilaçların düzenli olarak kullanılması pişiğin iyileşme sürecini hızlandıracaktır. Ancak mantar enfeksiyonlarının neden olduğu pişikler için başkaları tarafından aktarılan bilgiler ile tedavileri kesinlikle uygulamamanız gerekmektedir.
