Günlük yaşamı sekteye uğratan, kişilerin yaşam rutinini bozan ciddi rahatsızlıklardan biri olan uyuz hastalığı, oldukça zorlu süreçleri beraberinde getiren hastalıklardan bir tanesidir. Bulaşıcı olması dolayısıyla, bir evde bir kişide oluşması, bütün eve yayılma göstermesi için yeterlidir. Hayat verimliliğini düşüren ve kişinin canının yanmasına neden olan bir rahatsızlık olması ayrıca dikkat çekicidir. Kişiler çoğu zaman bu rahatsızlıkla nasıl baş edeceklerini bilmediklerinden, tedavide geç kalmaktadır. Yastığa, yorgana, battaniyeye çok kolay bir şekilde geçebilen bir rahatsızlık olması dolayısıyla da, kişiden kişiye bulaşması oldukça muhtemel olmaktadır.
Uyuz hastalığı koltuğa geçerek, aynı koltukta oturan birine dahi geçebilmektedir. Dolayısıyla uyuz tanısı almış kişilerin, durum geçene kadar kendilerini izole etmeleri başkalarına zarar vermemeleri açısından önem arz etmektedir. Bu hastalıkla meşgul olan kişiler durum geçene kadar işe gitmemeli, sosyal yaşamını askıya almalı ve mümkünse bir odadan hiç çıkmamalıdır. Kişide kaşıntı ve döküntü yaratan bu rahatsızlık ciddi bir cilt rahatsızlığıdır. Cildin zarar görmesine neden olur ve vücudun hemen her bölgesinde oluşma ihtimali mevcuttur.
Uyuz Hastalığı Nedir?
Skabies olarak tanımlanan uyuz hastalığı, sarcoptes scabiei von hominis adlı akarın (uyuz böceği) neden olduğu bulaşıcı bir deri hastalığı olarak tanımlanmaktadır. 0,3-0,5 milimetre boyutunda gözle görünmesi pek mümkün olmayan bu akar, cilde girerek bu hastalığı oluşturmaktadır. Cildin üst katmanlarında tüneller açarak ilerleyen bu akar, yaklaşık 4 ila 8 hafta vücutta yaşamaya devam etmektedir. Fakat açtığı tünellere yumurta ve dışkı bırakıyor olması, ciltte çeşitli reaksiyonların oluşumuna neden olmaktadır. Ciltte şiddetli kaşıntı oluşturmakta ve kişinin yaşam kalitesini düşürmektedir.
Uyuz hastalığı tedavi edilmediği takdirde ciltte döküntü, yara ve enfeksiyonların oluşumuna sebebiyet veren bir rahatsızlıktır. Bırakılan yumurtalar ile akarlar çoğalmakta, insan vücudu dışında 1-2 gün hayatta kalmayı başarmaktadır. Bu yüzden toplu yaşam bölgelerinde daha hızlı bulaşmaktadır, kişi kendini izole etse de, tam bir iyileşme olduktan sonraki 2 gün aynı eşyaları hiçbir şekilde kullanmamak önemlidir. Ayrıca yıkamakta da büyük fayda olacaktır. Özellikle parmak aralarında, bileklerde, ayaklarda, dirseklerde, göbek çevresinde ve koltuk altında çok ciddi kaşıntılar oluşturan bu durum hayati tehlike arz etmese de, kişinin yaşam kalitesini çok fazla düşürmektedir.
Uyuz Hastalığı Nasıl Bulaşır?
Uyuz hastalığı düşünüldüğünden çok daha kolay bulaşabilen bir hastalık olmaktadır. Bulaşması için uygun ortamlar daha çok ev, işyeri, kışla olabilir. Bir evde bir kişide uyuz mevcutsa, ailenin diğer üyelerine de geçme olasılığı yüksektir. Kişi ne kadar kendini iyi korusa da, hastalığı anlayana kadar olan süreçte de geçme ihtimali mevcuttur.
Uyuz hastalığı;
- ten teması,
- aynı koltuğa oturma,
- aynı çarşafı, yastığı kullanma,
- aynı havluyu veya kıyafetleri kullanma,
ile geçebilmektedir. Uyuz hastalığı kişisel bakımına özen göstermeyen insanlara özgü değildir. Bu böcek herhangi bir yerden kişiye geçip dağılabilir. Dolayısıyla halk arasında pis insanların bu hastalığa yakalandıklarına dair söylenti yanlış olmaktadır.
Uyuz Olduğumu Nasıl Anlarım?
Uyuz hastalığı 2 ila 6 hafta boyunca pusuya yatabilen bir hastalıktır. Dolayısıyla kişiler bu süreçte uyuz olduklarını dahi anlamadan, insanlara uyuz bulaştırıyor olabilmektedir. İlk belirtilerin ortaya çıkmasının böyle uzun zaman alması, hastalığın yayılmasında etkendir. Ancak daha önce uyuz hastalığına yakalanan bireylerde, belirtilerin ortaya çıkma süresi çok daha kısa olmaktadır. Bazı kişilerde bu süre 1-3 saat gibi bir zamanı işaret edebilirken, bazı kişilerde bu süre birkaç günü kapsayabilmektedir. Vücudun kazandığı bağışıklık belirtileri hızlandırmaktadır. Bu durum kişinin farkında olmadan başkalarına uyuz dağıtma ihtimalini de en aza indirmektedir.
Uyuz Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
- Bilek, dirsek, koltuk altı, bel, kalça, göğüs, genital bölge, el ve ayak parmak aralarında kaşıntı olarak kendini göstermektedir. Kadınlarda meme uçlarında, erkeklerde genital bölgede lezyonlar görülebilir.
- Kaşıntı sonrası ortaya çıkan lezyon ve döküntüler, dışarıdan çok rahat fark edilebilmektedir.
- Şiddetli kaşıntıya yol açan bu hastalık, cilt enfeksiyonlarının oluşumuna da sebebiyet verebilmektedir.
- Özellikle geceleri artan kaşıntı şiddeti, hastalığın en yaygın belirtileri arasındadır.
- Cilt yüzeyinde 1-10 mm uzunluğunda beyaz veya gri çizgiler oluşmaktadır.
- Sıcak banyo yapılması sonucunda kaşıntıda artış görünmektedir.
- Akarların neden olduğu tünellerin üst kısmında kir birikimi, siyah nokta benzeri oluşumlar olmaktadır.
- Yara, döküntü ve kızarıklık gibi cilt hastalıkları oluşmaktadır.
Uyuz Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Uyuz hastalığı ilk çıktığı andan itibaren hayatı ciddi düzeyde zorlamaktadır. Kişiler bu hastalığın hızlı bir şekilde tedavi edilmesini istemekte ve buna göre önlemlere başvurmaktadır. Uyuz hastalığı kişiyi en çok rahatsız eden hastalıkların başında gelmesi dolayısıyla oldukça zorlayıcıdır. Kişilerin bu hastalık için aldıkları önlemler elbette vardır ancak genellikle önlemler çok fazla işe yaramamaktadır. Bir kişiye bulaşması ve yakın çevresine bulaşması arasındaki süre çok kısadır.
Uyuz hastalığının semptomlarının farkına varan kişinin, acilen bir uzmandan yardım alması gerekmektedir. Aksi takdirde durum çok daha zorlaşabilir. Bu noktada hekim genellikle kremlerden ve losyonlardan oluşan bir tedavi düzenlemektedir. Kişinin bu kremleri ve losyonları düzenli olarak kullanmaları gerekir. Bu hem kaşıntının rahatlamasına yardımcı olacaktır, hem de uyuz hastalığına neden olan böceklerin vücutta yaşam sürelerini kısaltacaktır. Kişi gerekli önlemleri almazsa çok ciddi cilt rahatsızlıkları ile uğraşmak zorunda kalabilmektedir. Bu rahatsızlıklar kişiye çok acı verecektir. Bunun yanı sıra kalıcı izlerin kalması gibi bir durum da oluşabilmektedir.
Uyuz hastalığının tedavisinde tavsiye edilen bir diğer durum, kişinin her sabah duş alması yönündedir. Suyun sıcaklığı çok sıcak ya da çok soğuk olmamalıdır. İlaçlar hekimin önerdiği sürede ve şekilde kullanılmalıdır. Ayrıca kişi ile son 4 haftada aynı ortamda bulunan kişilerin de doktora başvurmaları önemlidir. Bu durum o kişilerin bu durumla karşılaşmamak üzere erken önlem alabilmelerine katkı sağlayacaktır. En az bir semptomunu gören kişilerin ise, doktorun önerdiği tedaviyi birebir uygulamaları ve hiçbir şekilde aksatmamaları, mümkünse kısa süreliğine işten izin almaları önem arz etmektedir.
Uyuz Hastalığı Nasıl Önlenir?
Kişilerin uyuz hastalığı olduğunu bildikleri kişi ile yakın temasta bulunmaması büyük önem arz etmektedir. Bu kişilerin yanına oturulmamalı, bu kişiler ile aynı havlu, çarşaf, yastık kullanılmamalıdır. Buna ek olarak bu kişilerin oturdukları sandalyeye ya da koltuğa da oturmamak gerekir. Kişinin kullandığı kıyafetler kullanılmamalı ve hatta aynı makinada kesinlikle yıkanmamalıdır. Kişilerin kullandıkları kıyafetler, nevresimler ve havlular en az 60 derecede yıkanmalıdır. Mümkünse bu işlemi her gün yapmak daha etkili olacaktır. Buna ek olarak makinada yıkama yapıldıktan sonra, makina iyice temizlenmeden ya da bir kere boş yıkama yapılmadan başkasının kıyafetlerini yıkamamak gerecektir.
Halılar, yataklar ve koltuklar çok iyi süpürülmeli ve mümkünse dezenfektanlar ile silinmelidir. Çamaşır suyu ile iki üç günde bir silme işlemi gerçekleştirmek de önem arz etmektedir. Uyuz olan kişinin yediği tabaklara direkt elle temastan kaçınılmalıdır. Ve mümkünse uyuz tanısı almış bireyin tüm ailesinin bir uzmandan destek almasında fayda vardır. Aksi takdirde yayılma ihtimali çok yüksek olmaktadır.
